بررسی نسخ و اقسام آن در آیات قرآن

 فاکرمیبدی محمد

درباره هویت نسخ چهار مدرسه: رفع، دفع، خطاب و بیان وجود دارد که در این میان، مدرسه رفع با فرهنگ قرآن سازگارتر است. برای نسخ از نظر ناسخ چهار قسم: نسخ قرآن به قرآن، نسخ قرآن به سنت، نسخ سنت به قرآن و نسخ سنت به سنت وجود دارد که روایات ناظر به نسخ آیات به آیات، مصداق عینی نسخ قرآن به قرآن است.

شیعه به خلاف اهل سنت که به سه نسخ: حکم، تلاوت و حکم و تلاوت معتقد است، فقط درباره قسم نخست اتفاق نظر دارد. ازاین رو روایاتی که در آن شائبه نسخ تلاوت وجود دارد لزوما به معنای نسخ تلاوت نمی باشد.

منبع : http://www.sid.ir/FA/VEWSSID/J_pdf/4015513900702.pdf

قرآن و زبان نمادین

رضایی اصفهانی محمدعلی

این مقاله در ابتداء به مفهوم شناسی زبان قرآن و تاریخچه آن نیز معنای نماد و سمبل و رمز می پردازد. سپس سه رویکرد اساسی در نمادانگاری در مورد قرآن را بیان و بررسی می کند.

نخست رویکرد نمادانگاری به معنای عام که کل قرآن را اشارات رمز آلود می داند معرفی کرده و مورد نقد قرار می دهد سپس نماد انگاری به معنای خاص در مورد صفات خدا را از قول پل تیلیش بیان کرده و مورد نقد قرار می دهد و در پایان نمادانگاری به معنای اخص را از قول شهید مطهری مطرح کرده که همان اشارات اخلاق و عرفانی در برخی گزاره های قرآنی همراه با حفظ خصوصیت معرفت بخشی آنهاست و در پایان به تفاوت نماد و تمثیل اشاره می شود.

منبع : http://www.sid.ir/Fa/VEWSSID/J_pdf/4008613891201.pdf

جایگاه سنت در تفسیر المیزان

 روشن ضمیر محمدابراهیم,عبادی مهدی

از آنجا که علامه طباطبائی پیشگام بی بدیل عرصه تفسیر قرآن به قرآن است شناخت جایگاه سنت در شیوه تفسیری ایشان می تواند به روشن شدن زوایای این موضوع کمک شایانی بنماید.

در این جستار، در آغاز مواردی را یاد کرده ایم که نشان از باور علامه به استقلال قرآن در تفسیر و بی نیازی از سنت دارد و در ادامه با استناد به برخی سخنان علامه و نیز شیوه تفسیری المیزان، تاثیرپذیری مستقیم و غیر مستقیم ایشان را از روایات بر نمایانده ایم. در پایان با گذری اجمالی بر برخی دیدگاه ها درباره چگونگی بر طرف کردن اختلاف سخنان علامه درباره نقش سنت در تفسیر قرآن، دیدگاه درست را بر پایه شواهدی از شیوه تفسیری علامه برگزیده ایم.

منبع : http://www.sid.ir/Fa/VEWSSID/J_pdf/4008613891205.pdf

دلایل اثبات وجود خداوند در اندیشه های تفسیری زمخشری و فخر رازی

 حسینی زینب السادا,قراملکی احدفرامرز

  این تحقیق بررسی تطبیقی را پرتوی در فهم اندیشه های دو دانشمند موثر در تاریخ علم کلام و علم تفسیر اخذ می کند. زمخشری در الکاشف و فخر رازی در التفسیر الکبیر، به رغم وابستگی به دو نظام فکری مختلف، معرفت خدا را استدلالی دانسته و علاوه بر آن دلایلی «قرآن بنیان» در اثبات وجود باری ارائه داده اند. هر دو مفسر برهانهای فطرت، حدوث در اجسام و حدوث در صفات را به کار بسته اند، ولی رازی علاوه بر اینها از براهین فلسفی چون وجوب و امکان، امکان ذوات و اعراض و نیز برهانی مرکب از امکان و حدوث ذوات و اعراض بهره می گیرد.. از این رو، روی آورد وی صرفا کلامی است اما رازی متکلمی متاثر از فلسفه و متمایل به آن است، در نتیجه افزون بر اقامه براهین کلامی، براهین فلسفی نیز ارایه داده و بدین ترتیب گرایش به تکثر دلایل اثبات وجود خدا، در التفسیر الکبیر ملاحظه می گردد.

منبع : http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/5161383760102.pdf

کاربرد روش های معناشناسی نوین در پژوهش های قرآنی

بستانی قاسم,سپه وند وحید

 از گذشته دور قرآن پژوهان و مفسران از روش های تفسیری گوناگونی که در طول سالیان بلند از مواجهه با فهم خطاب الهی استخراج کرده بودند، برای دست یابی به معانی آیات قرآن استفاده می کردند و تاکنون نیز خدمات ارزنده ای در این زمینه ارائه داده اند که راه گشای فهم معانی این کتاب آسمانی بوده است.

از سویی دیگر، دوره معاصر با آغاز روش های نقد ادبی، زبان شناسی و معناشناسی، روش هایی بعضا جدید و متفاوت و با کارکردهایی نو در کشف معانی قرآن فراروی محققین و قرآن پژوهان قرار داده است. این روش ها هر چند حاصل کار زبان شناسان جدید است، ولی می تواند کمک بسیاری در جهت فهم دقیق تر معانی قرآن کریم به مفسر کند. اما این روش ها کدامند؟ چه دلایلی بر ضرورت بهره مندی از این روش ها در کنار روش های کهن و کلاسیک سنتی در تفسیر قرآن وجود دارد؟

مقاله پیش رو، با روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل داده ها، سعی دارد این روش ها را شناسایی کرده و دلایل دال بر ضرورت کاربرد آن ها در تفسیر قرآن را بیان دارد؛ به امید آن که بتواند در این راه گامی ولو کوتاه بردارد

منبع : http://www.sid.ir/Fa/VEWSSID/J_pdf/4015213900906.pdf